منبت‌کاری چوب

مُنَبت کاری چوب نام یکی از صنایع دستی ی‌باشد که ریشهٔ کلمهٔ منبت از کلمهٔ نبات گرفته شده و به معنی رویانیده می‌باشد.

و به این دلیل بوده‌است که برجستگی گل و گیاه بر روی چوب، سنگ، و مانند روئیدن گیاه بر روی آن بوده‌است.

هنر منبت که در ان حکاکی و کنده کاری روی چوب می‌باشد قدیمی‌ترین اثر منبت یک لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق در شیراز است.

سقف چوبی منبت‌کاری عمارت هشت‌بهشت اصفهان.

مواد اولیه منبت انواع چوب درختان می‌باشد هرچه جنس چوب محکم تر و فشرده تر باشد کار منبت بهتر و زیباتر و با دوام تر می‌باشد.

مثل چوب گردو، شمشاد، گلابی .

 ابتدا طرح مورد نظر روی چوب کشیده شده و حکاکی شده و سپس به صورت برجسته و حجم دار درآورده می‌شود.

پیشینه

قدیمی‌ترین اثر منبت موجود که تاریخ نیمهٔ اول قرن سوم هجری قمری را دارد یک لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است که در دورهٔ عمر و بن لیث صفاری ساخته شده و دارای زیرسازی از چوب تبریزی می‌باشد و روی آن با خلال‌هایی از چوب گردو و نقوش پر ضلعی بسیار زیبایی زینت شده و بعد از آن باید یک سر در منبت کاری شده از چوب کاج را مورد اشاره قرار داد که ساخت قرن چهارم هجری قمری است و روی آن با ظرافت کامل خط وط کوفی با قط ری حدود سه سانتی‌متر کنده کاری شده‌است.

بعد از سقوط سلسلهٔ قاجاریه، مردم توجه بیشتری به ازرش‌های فرهنگی و صنعتی خویش پیدا کرده، و بدیهی است که در چنین شرایط ی هنرمندان و صنعتگران و اهل حرفه نیز نقشی بزرگ داشتند. در همین رابطه استاد علی مختاری گلپایگانی (رئیس صنایع مستظرفه مدرسه دارالفنون) و استاد احمد صنیعی که جزو معدود باقیماندگان استادان منبت کار بودند به تهران آمده و ضمن جدی گرفتن حرفهٔ منبت کاری به تربیت شاگردانی جهت احیا و حفظ هنر و صنعت آبا واجد ایشان پرداختند و تأسیس سازمان صنایع دستی ایران به عنوان حافظ و نگاهبان صنایع سنتی و بومی وسیلهٔ دیگری بود که باعث شد تا عده‌ای در زیر چتر حمایت آن گرد آمده و مانع مرگ منبت کاری در ایران شوند

مراکز مهم منبت کاری

هنر منبت کاری و کنده کاری چوب هم‌اکنون در بسیاری از شهرهای ایران رایج است ولی مهم‌ترین شهرهایی که از زمان‌های قدیم بدان می‌پرداخته‌اند شهر تاریخی تویسرکان و ملایر در استان همدان و گلپایگان در استان اصفهان و آباده در استان فارس است همچنین در شهر بوشهر و ارومیه نیز عده‌ای به منبت کاری اشتغال دارند و در دیگر نقاط کشور نیز به صورت پراکنده منبت کاری رایج است.

با دریافت گواهینامه سازمان بین‌المللی وایپو برای منبت آباده فارس با تلاش هنرمندان این شهر راه برای جهانی شدن شهر آباده به عنوان شهر جهانی منبت کوتاه شد.

ابزار منبت کاری

برای شروع هنرزیبا وجذاب منبت کاری (کنده کاری روی چوب)به ابزارزیادی نیاز نداریم،با مختصرابزارهم می توانید تجربه لذت بخشی داشته باشید.

اما نکته مهم نحوه انتخاب ابزارمناسب وبا کیفیت بالا می باشد،دراین مقاله سعی دارم درمورد نحوه انتخاب ابزار،تیزکردن مغارها ونگهداری آن ها اطلاعاتی را دراختیارشما قراردهم.

 به دلیل اینکه ابزار منبت کاری ابزاری دائمی هستند،بهتراست بالاترین کیفیت آن انتخاب شود،کیفیت آلیاژمغارها ودانش انتخاب درست این آلیاژ که ازجنس فولاد می باشد،اهمیت زیادی دارد والبته مطلبی تخصصی می باشد،ولی می توانیم با توجه به مشکلاتی که درحین کارکردن با مغاربرای ما به وجود می آید،متوجه کیفیت پایین مغار شویم، به طورمثال اگر تیغه مغار خم شد،کاملا تقلبی است،چونکه جنس تیغه مغارازفولاد خشکه می باشد واگرقرارباشد اتفاقی برایش درحین اهرم کردن بیافتد،می شکند،خم نمی شود،مورد دیگراگر در حین کارکردن به خصوص روی چوب های سخت لبه تیغه مغار ریزش داشت یا به اصطلاح لب پر شد واین مشکل دردفعات متعدد اتفاق افتاد نشانه کیفیت پایین ونامناسب آلیاژمغارمی باشد،قبل ازخرید تحقیق کنید درخرید مغارعجله نکنید چرا که همانطور که گفته شد مغار ابزاری دائمی هست.

پیشنهاد بنده برای شروع چند عددی ازمغار تخت ومغارهای نیم باز(دوردار)،گیلوئی و شفره می باشد،ولی اگربخواهیم انواع شیوه های منبت کاری را تجربه کنیم وبه شکل حرفه ای تربه هنر منبت بپردازیم یک سری کامل که شامل مغاره های تخت،نیم باز(دوردار)،گیلوئی،شفره و مغاره های قاشقی وهمچنین مغاره های کوچک(قلم های منبت)در سایزهای مختلف نیاز داریم.

           مغار قاشقی ۱۶ mm با زاویه ۷ موجود دز سایت irantrt