دستگاه فرز یک دستگاه رایج در نجاری نوین به شمار می آید. اما این دستگاه به تنهایی کاری از پیش نمی برد و با نصب ست تیغ اور فرز های مختلف در این دستگاه است که کاربردی می گردد. از ست تیغ اور فرز در صنعت چوب برای ایجاد شیار، اتصال، بار برداری، سوراخ کاری و … استفاده می شود. شرکت های تولید کننده ابزار نجاری با توجه به نیاز مشتریان خود، مدل های و طرح های جدیدی از تیغه اور فرز را طراحی و تولید می کنند. البته نباید حضور دستگاه های تمام اتوماتیک سی ان سی چوب را به عنوان یکی از مهم ترین هدف های بازار تولید کنندگان تیغ های نجاری هم فراموش کرد. امروزه با توجه به گسترش روزافزون استفاده از دستگاه تمام اتوماتیک سی ان سی لزوم استفاده از ست تیغ اور فرز یا تیغ سی ان سی بیشتر احساس می شود و به عنوان یک ابزار کارآمد باید نگاه دقیق تری به آن داشت.
بر خلاف سایر ابزار های کار با چوب، در صنعت نجاری اور فرز نجاری کاربرد خاصی را دارا می باشد. تیغه های فرز نجاری در فرم ها و اشکال مختلف با کاربرد های مختص به خود طراحی شده و می بایست این تجهیزات دستی برقی را جدی بگیرید تا با اور فرز و ست کامل تیغه این محصول، کارگاه چوب تخصصی با عملکرد بالا داشته باشید. همان طور که می دانید تیغه های مختلفی در صنعت چوب وجود دارد که در دسته بندی های مختلفی مانند تیغه شیار زن، تیغه شیار زن انگشتی، مته حکاکی، تیغه کف تراش، تیغه اتصال، تیغ بانکی، تیغ دم چلچله، تیغه وی شکل، تیغ ناودانی، تیغه پروفیل لبه، تیغ تونیک و… قرار می گیرند.
ست های تیغ فرز بر اساس پایه آنها (شفت) که 6 میلی متر، 8 میلی متر و 12 میلی متر هستند تسیم بندی می شوند. به صورت کلی مجموع این تیغ های فرز را به صورت ست های تیغ فرز ارائه می دهند که به صورت جعبه های 6، 12، 15، 50 و … در بازار ارائه می شود. برای کسانی که هنوز این ابزار را تهیه نکردند خرید این ست ها بسیار مقرون به صرفه و اقتصادی است. به یاد داشته باشید که خرید این تیغ ها به صورت تکی هزینه بالا تری را برای شما خواهد داشت. برای مثال ست های کوچک شامل ابزار هایی مانند
- شیارزن
- کفتراش
- پرداخت
- بانکی برای گرد کردن لبه های کار
- پخ زن 45 درجه
- شیارهای انگشتی
- تیغ 90 درجه
- دم چلچله
- جا شیشه درار
- تیغ های پروفیل و کلاسیک
هستند که قیمت مجموع این ابزار ها با قیمت خرید سه عدد از آنها برابری می کند.
تیغه فرز ها از مواد مختلفی ساخته می شوند كه در ادامه به چند نمونه از آن ها را می پردازیم:
فولاد افزار سازی برای ساخت ست تیغه اور فرز
تیغه هایی كه از فولاد افزار سازی ساخته می شوند دارای قدرت براده برداری كم هستند و بدین سبب در مصارف محدود از آن ها استفاده می شود. این فولاد ها مقدار 1 تا 1.2 % كربن دارند و با توجه به پیشرفت های فنی كنونی استفاده از این تیغه ها مفیدو مقرون به صرفه نیست و تا دمای 300 درجه سانتیگراد می تواند مقاومت كند.
فولاد افزار آلیاژی تند بر
تیغه فرز هایی كه از فولاد تندبر ساخته می شوند، متداول ترین نوع تیغه ها هستند كه در صنعت به منظور صرفه جویی در هزینه از آن استفاده می شود. در جنس این فولاد ها علاوه بر آهن و كربن عناصری نظیر: وانادیم، مولیبدون، ولفرام و كروم به میزان زیاد آلیاژ شده، از این رو قدرت تحمل و برش زیاد را دارد و تا 600 درجه سانتیگراد قدرت خود را حفظ می كند و آن را با علامت SS نشان می دهند. نوع دیگر فولاد آلیاژی كه آب آلیاژ فولاد و كربن و ولفرام و كبالت به نام فولاد HSS است و تا حدود 900 درجه سانتیگراد قدرت تحمل و برش دارد.
كاربید های سمانته شده
این تیغه ها از موادی ساخته می شوند كه فاقد آهن هستند و آن را به طریق مثال سرامیك از كاربید های پودر شده تنگستن و تیتانیوم می سازند. كاربید ها مخلوطی هستند از كربن با فلزات دیر گداز و بهترین شرایط برش را دارا می باشند و قابلیت برش خود را تا حدود 900 درجه اسنتیگراد حفظ می كنند. این تیغه ها احتیاجی به عملیات سخت كردن ندارند و از استحكام طبیعی برخوردار هستند. چون كاربید های سمانته گران هستند از این رو فقط لبه های برنده تیغه ها از این جنس انتخاب می شود كه به وسیله لحیم كاری یا پیچ بر روی بدنه تیغه قرار می دهند. كاربید ها انواع و اقسام گوناگون دارند كه با حروف F1,G1,H1,S2, S1 , نشان می دهند.
D,K,R سرامیك ها:
سرامیك ها مواد جدیدی هستند و محاسن زیادی دارند و از جمله می توان از مواد ارزان قیمت استفاده كرد مانند اكسید آلومینیوم(Al2O3 ) كه در نظر است جایگزین كاربید ها شود.
تیغ فرز
انواع ست تیغ اور فرز از نظر نوع کاربرد
اگر بخواهیم تیغ را بر مبنای شکل و فرمی که ایجاد می کنند طبقه بندی کنیم به دو دسته تیغه هایی که برای شکل دادن به لبه های چوب مورد استفاده قرار می گیرند (کپی‌تراش) و همچنین تیغه هایی که برای خالی کردنِ چوب و اجرای اتصالات مختلف کاربرد دارند (شیار زن) طبقه بندی می شوند. در ادامه به معرفی مهم ترین ست تیغ اور فرز های موجود در بازار ایران می پردازیم:
ست تیغ اور فرز HSS (High-speed steel)
تیغه HSS یکی از انواع تیغه های اور فرز یا سی ان سی است که مناسب برای ابزار زنی پروفیل ها و ورق های چوبی است. این تیغه ها به هیچ عنوان مناسب ام دی اف نیستند و به خاطر مواد موجود در MDF خیلی سریع کند می شوند. از ست تیغ اور فرز HSS برای ابزار زنی و باربرداری از چوب استفاده کنید. تیغه های HSS مقاومت بیشتری در برابر گره های چوب و یا برخورد احتمالی با منگنه و میخ دارند و لبه های تیغه آن به سادگی نمی شکند. به همین منظور از این تیغه ها برای پرداخت و ابزار زنی چوب استفاده می شود.
ست تیغ اور فرز تنگستن (الماسه) یا (TC)
تیغه الماسه یا همان تنگستن کارباید است. ابزار های برشی که از جنس تنگستن کاربید – کبالت تف جوشی شده تولید می شوند. تیغه های TC یا TCT نسبت به ساییده شدن به مقدار بسیار زیادی مقاوم اند و می توانند دما های بسیار بیشتری از فولاد تندبر (HSS) را تحمل کنند. تیغ های تنگستن کارباید لبهٔ برش تیز بهتری نسبت به ابزار های فولادی ایجاد می کنند، آن ها به طور کلی پرداخت بهتری ایجاد می کنند و به دلیل مقاومت گرمایی اش اجازه ماشین کاری با سرعت بالاتر را می دهند. در واقع می توان گفت سختی تنگستن کارباید دو برابر فولاد است. با توجه به توضیحات بالا می توان گفت تیغه های تنگستن برای ورق های ام دی اف بسیار مناسب هستند. پیشنهاد نمی کنیم از تیغه HSS برای پرداخت و ابزار زنی ورق های ام دی اف استفاده کنید. این تیغه ها کمی گران قیمت تر از تیغه های HSS هستند؛ اما به صرفه تر هستند. تیغ های فرز تنگستن طول عمر بیشتری دارند و امکان ابزار زنی در زمان و متراژ بیشتری را خواهید داشت.
ست تیغ اور فرز شیار زن (Straight-Cutting Bit)
همان طور که از اسم این تیغه بر می آید، این تیغه برای ایجاد شیار هایی با انتهای مکعب به کار می رود. این تیغه در قطر های متنوع موجود است اما پر کاربرد ترین سایز های این تیغه 6، 12 و 20 میلی متری هستند. از این تیغه می توانید برای ایجاد فاق پله ای، دادو و شیار های دیگر استفاده کنید. بسیاری از تیغه ها دارای قسمتی به نام بلبرینگ (Pilot) هستند که تیغه را راهنمایی کرده و آن را ثابت نگاه می دارد اما این تیغه از نوع بدون بلبرینگ است، در نتیجه حتماً فرز را در راستای لبه ای صاف هدایت کنید تا برشی صاف و مستقیم داشته باشید.
ست تیغ اور فرز بانکی (Rounding-Over Bit)
از این تیغه ی شکل دهنده ی لبه در لبه های قفسه، میز، دسته ی صندلی و هر جای دیگری که می خواهید لبه های تیز را گرد کنید، استفاده می شود. این تیغه دارای بلبرینگ است که عرض برش را کنترل می کند. پایه ی تیغ را برای میزان عمق برش تنظیم کنید. تیغه های بانکی هم در اندازه های متنوعی تولید می شوند که در آن شعاع برش متغیر است. کاربردی ترین اندازه های این تیغ 6 و 10 میلی متری هستند.
ست تیغ اور فرز پروفیل (Roman Ogee Bit)
تیغ پروفیل برای ایجاد طرحی شبیه S در قسمت لبه کار استفاده می شود. اغلب تیغ پروفیل ها بلبرینگ دارند و در انواع مختلف با طرح های مختلف وجود دارد. این مدل شاید محبوب ترین تیغ شکل دهنده ی لبه باشد که دارای طرحی متمایز برای خلق طرح های تزئینی کلاسیک در لبه های میز، قاب عکس، پلکان عمودی و ریل های افقی است. بلبرینگ متصل به انتهای این تیغه عرض برش را کنترل می کند. این تیغه در سایز های مختلفی عرضه می شود اما سایز 6 میلی متری به بیشتر نیاز های شما پاسخ خواهد داد.
تیغ های فرز حکاکی
ست تیغ اور فرز حکاکی یکی ازابزارآلات کاربردی در صنایع چوب به شمار می رود که جهت زیبا تر شدن محصولات چوبی به کار می رود. این نوع تیغ حکاکی به دلیل مقاومت و استحکام بالایی که در تیغه های خود دارد از دوام و عمر بالایی برخوردار است. حکاکی هایی که روی سطوح چوبی زده می شود زیبایی خاص و منحصر به فردی را ایجاد می کنند. این نوع تیغ ها برای ایجاد حکاکی و نقش انداختن روی مصنوعات چوبی قابل نصب روی دستگاه سی ان سی می باشد که جهت حرکت این تیغ حکاکی به صورت راست گرد می باشد و نوع الماسه های آن از جنس تنگستن کارباید می باشد.
ست تیغ اور فرز قاشقی (قابلمه ای) (Cove Bit)
این تیغ در واقع همان گونه که از نامش بر می آید طرحی برابر با عکس تیغ بانکی (Rounding-Over) است و به جای اینکه لبه را گرد کند فرو رفتگی مقعر و منحنی در لبه ایجاد می کند و طرح نهایی لبه ای دکوری است که پایه های مبلمان، در های کابینت و کتابخانه را زیباتر می کند. این تیغ تا 24 میلی متر در شعاع تولید می شود اما برای علاقه مندان به DIY سایز 6 یا 10 میلی متر کافی است. نکته قابل توجه آنکه این ست تیغ اور فرز را نباید با تیغ شیار زن انگشتی اشتباه گرفت.
ست تیغ اور فرز دو راهه (Rabbeting Bit)
فاق پله ای (Rabbet) دندانه ای به شکل L لاتین است که در لبه ی چوب ایجاد می شود که با چوب دیگری با زاویه ی و دندانه ی سازگار چفت شده و اتصال پله ای را شکل می دهد. یکی ساده ترین راه های ایجاد اتصال پله ای استفاده از تیغ دو راهه مجهز به بلبرینگ است. تیغ های فاق پله ای با عرض و عمق دندانه ای که ایجاد می کنند دسته بندی می شوند. پر کاربرد ترین سایز ها در این تیغ مدل های 10 یا 12 میلی متر هستند. اتصالات فاق پله ای در کابینت سازی برای ساخت کشو یا اتصال دو طرف کابینت به سمت فوقانی و نصب قسمت پشتی کابینت مورد استفاده قرار می گیرند.
ست تیغ اور فرز پرداخت (Flush-Trim)
اگر با ونیر یا لمینت پلاستیک سر و کار داشته باشید باید یکی از این تیغه ها داشته باشید. این تیغه ی مستقیم بر، دارای بلبرینگی است تا سطوح برآمده را پرداخت کرده و با لایه ی زیرین یک دست کنید. این تیغه در ساخت کانتر های لمینت پلاستیک، رویه ی میز، کابینت و در کابینت و نمای کشو استفاده می شود و برای ونیر چوبی هم مناسب است. سایز های متنوعی برای این تیغه در بازار موجود است اما سایز 12 میلی متر در قطر و طول 24 میلی متر برای بیشتر نیاز های شما کافی است.
ست تیغ اور فرز پخ 45 درجه (Chamfer Bit)
این تیغ در لبه ی تخته چوب برشی اریب در زاویه ی 45 درجه ایجاد می کند که برش پخ نامیده می شود که برای حذف گوشه های مکعب و تیز قفسه، قاب عکس، رویه ی کانتر و میز و تیرک های عمودی استفاده می شود. همچنین این تیغ برای ایجاد شیار های V شکل بین تخته چوب ها استفاده می شود (وقتی 2 برش پخ به هم می رسند شیار V شکل تشکیل می دهند). این تیغ در سایز ها و زاویه های مختلفی ارائه می شود اما توصیه ما سایز3 سانتی متری است. برخی این ست تیغ اور فرز را چند کاره می دانند زیرا برای استفاده در عمق های مختلف مناسب است.
ست تیغ اور فرز شیار انگشتی (Core Box Bit)
ست تیغ اور فرز شیار انگشتی به سبب کیفیت و طراحی مناسب برای شیار زدن روی سطوح چوبی به کار می رود. این تیغ بدون بلبرینگ بوده و برای ایجاد شیار هایی با انتهای منحنی مخصوصاً شیار های تزئینی عمودی در ستون و پلکان مورد استفاده قرار می گیرد اما برای ایجاد شیار های تزئینی در پنل در و بشقاب های چوبی هم مناسب است. این تیغ در قطر های مختلفی تولید می شود اما بیشتز علاقه مندان به DIY به سایز 6 میلی متر نیاز خواهند داشت.
ست تیغ اور فرز V شکل (V-Groove Bit)
این ست تیغ اور فرز برای ایجاد شیار های V شکل در در های کابینت، نمای کشو، پایه ی میز و غیره به کار می رود و بلبرینگ ندارد. این تیغ در سایز ها و زاویه های متنوعی تولید می شود اما کاربردی ترین سایز مدل 12 میلی متر با زاویه ی برش 90 درجه است.
ست تیغ اور فرز شیار زن (Slot-Cutting Bit)
این تیغه ی تخصصی راهی سریع و دقیق را برای ایجاد شیار های باریک در لبه های چار چوب در کابینت، پارکت، قاب عکس و بخش های مختلف کشو فراهم می کند و برای شیار های زبانه در اتصالات زبانه ایده‌آل است. این تیغه 2 «بال» دارد که هر یک به دندانی تیز از جنس تنگستن – کاربید مجهز هستند. عرض شیار توسط ضخامت دندان تعیین می شود که از 1.5 میلی متر تا 6 میلی متر متغیر است. عمق شیار به فاصله ی بین بلبرینگ تا دندان تیغ بستگی دارد. محبوب ترین اندازه عرضی برابر با 6 میلی مترو عمقی برابر با 12 میلی متر دارد. توجه داشته باشید که برخی از این تیغ ها دارای بلبرینگ های قابل تعویض در قطر های مختلف هستند که به شما اجازه می دهد عمق شیار را با تعویض بلبرینگ تغییر دهید.
ست تیغ اور فرز تونیک
تیغ تونیک شباهت زیادی به تیغ بانکی دارد و برای ایجاد لبه ای گرد در پروژه های نجاری بسیار مناسب است. تنها تفاوت تیغ تونیک با بانکی در این است که ست تیغ اور فرز تونیک در قسمت بالا و پایین لبه گرد زاویه ای قائمه ایجاد می‌کند. این تیغه دارای بلبرینگ است که عرض برش را کنترل می کند.
ست تیغ اور فرز دم چلچله
بیشترین کاربرد این ست تیغ اور فرز برای ایجاد اتصال دم چلچله ای است اما از آن برای ایجاد شیار هم استفاده می شود. قسمت انتهایی برشی که ست تیغ اور فرز دم چلچله در چوب ایجاد می کند کاملاً صاف بوده و کناره های آن زاویه دار است و قسمت انتهایی این برش از قسمت بالای آن پهن تر است. بیشتر تیغ دم چلچله ای بلبرینگ دارند اما نمونه هایی از آن هم در بازار وجود دارد که بدون بلبرینگ هستند. تولید کنندگان کشو و نجاران قدیمی حرفه ای از قدرت ذاتی اتصال دم چلچله برای مزیت آن استفاده می کنند. دنباله های باد برن شکل در برابر نیرو های که به اتصال وارد می شود، در زمان استفاده کردن از کشو مقاومت می‌کند.
اتصالات دم چلچله تا حدی مقاوم بوده که شکستن آن ها نتیجه ضعف اتصال حتی زمانی که بار زیادی روی آن قرار می گیرد به ندرت مشاهده می شود. ساخت اتصال دم چلچله به صورت دستی کمی دشوار می باشد که ابتدا خط برش را ترسیم کرده و علاومت گذاری را انجام می دهیم و با اره پشت دار زبانه ها را طبق زاویه برش داده می شود و در نهایت با اره ظریف بر و مغار محل برش را اصلاح می کنیم.
