تیغ اره الماسه
تیغ اره الماسه به ابزاری فلزی با اشکال هندسی شبیه به یک صفحه دیسک و گرد یا قلمی ساخته شده گفته می شود که دارای لبه های دندانه دار منظم یک پارچه و بسیار تیز بوده و پس از نصب بر روی دستگاه های مخصوص خود، برای برش چوب، فلز، بتن، سطوح و قطعات مختلف استفاده می شود. اکثر تیغ اره ها از فولاد و استیل مرغوب و آلیاژ های با کیفیت آن ساخته شده است. تیغه الماسه یا تیغه برش الماسه، دارای دندانه هایی است که با استفاده از آن ها برش انجام می شود. این دندانه ها از جنس الماس می باشند. البته نه الماس واقعی، الماس مصنوعی! الماس مصنوعی که در کارخانه ها تولید می شود، دارای همان درجه سختی الماس است اما ارزش قیمتی آن مانند الماس نیست.
در بحث سختی الماس باید بدانید که الماس سخت ترین ماده موجود در جهان است. درجه سختی آن تا حدی بالا است که تنها به وسیله یک الماس دیگر امکان این وجود دارد که یک الماس را برش بدهید. در واقع دلیل اصلی استفاده از الماس در این کار همین درجه سختی بالای آن است. تیغ اره ها با دو فاکتور و پارامتر اصلی به طور کلی دسته بندی می شوند. یکی کاربرد و نوع دستگاهی که روی آن نصب و سوار خواهند شد؛ و دیگری نوع جنس و قطعه ای که می توانند برش دهند. به این ترتیب و به طور مثال تیغ اره گرد بر یا فارسی بر،دور کن، دستگاه های سه کاره و پنج کاره و … فرق دارند.
تیغ اره الماسه
همین طور تیغ اره مناسب برش چوب، ام دی اف MDF، آهن، فولاد، لمینت و غیره … نیز متفاوت خواهد بود. کاربری این تیغ ها بسیار گسترده بوده و در تمامی صنایع و عملیات برش مثل کارگاه نجاری، معماری و ساختمان سازی، باغبانی و کشاورزی، آهنگری و … کاربرد دارند. سایز و شکل هر کدام از تیغ ها در کاربری مختلف فرق می کند و گاهی حتی تعداد دندانه های آن در پروسه انتخاب مهم است. امروزه برای هر کدام از برش ها در این صنایع متنوع، به طور دقیق و مشخص تیغ اره مربوط به خود آن پروژه وجود دارد و اکیدا توصیه می‌شود برای برش هر نوع جنس و سطح، از تیغه و دستگاه مخصوص آن استفاده شود. سایز تیغ اره ها نیز بنا به شکل هندسی آن ها به صورت طولی یا قطری و با واحد میلی متر، سانتی متر و اینچ اندازه گرفته می شود.
انواع زیادی از تیغه های دیسکی وجود دارد که همگی برای مصارف خاص طراحی و استفده می شوند، اگر می خواهید بدانید از کدام تیغه برای یک برش خاص استفاده کنید یا حتی به دنبال اطلاعات کلی در این زمینه هستید، در ادامه به معرفی و کاربرد هر یک از این تیغه های دیسکی اشاره کردیم:
یکی از تیغه های تخصصی و به نوعی بلند ترین تیغ اره در صنعت برش تیغ اره فلکه یا تیغ اره نواری است. تیغ اره نواری یک بند یا نوار یکپارچه بلند است که یک لبه و سمت آن دندانه ها به طور منظم قرار گرفته است. این تیغه ها در طول 140 تا 300 سانتیمتر ساخته شده و سر و ته آن ها توسط دستگاه به هم جوش می خورد تا یک مدار بسته فلزی شکل بگیرد و روی اره فلکه نصب شود. تیغ اره های نواری جزو بهترین و قدرتمند ترین تیغه های برشی با ضخامت و عرض متنوع جهت برش انواع چوب و فلز تولید می شوند.
به طور کلی تیغ اره چوب بر طبیعی در 2 مدل و نوع استاندارد جهانی، یکی هم راستا با بافت داخلی چوب Rip Cut و دیگری خلاف جهت بافت یعنی Cross Cut ساخته می شود؛ نوع ریپ کات دارای تعداد دندانه های کمتر، آج و گالت درشت تر و الماسه سر صاف بوده و معمولاً برای ماشین‌آلات برش چوب طبیعی مثل اره میزی، اره نواری افقی (رام)، دورکن ها و … کاربرد داشته و سرعت برش بیشتری دارند. نوع کراس کات نیز تا اندازه ای شبیه به ریپ کات است اما الماسه آن ها زاویه دار بوده و میزان بافت برداری کمتر و سرعت برش کمتری دارند.
ضمناً این که در بازار تیغ اره چوب بر طبیعی ترکیبی کراس و ریپ کات نیز وجود دارد و می تواند به هر دو روش کار برش را انجام دهد. این گروه تیغ اره مخصوص برش جنس چوب معمولی، طبیعی و غیر از ساخت دست بشر است و معمولاً با استاندارد ATB که بر روی دیسک آن حک شده شناخته می شوند. از آنجا که ام دی اف ها طبیعی نیستند و در عملیات برش به اصطلاح نباید لب پر شوند، تیغ اره چوب بر طبیعی که به مشخصات ظاهری آن اشاره شد مناسب برش MDF نخواهند بود.
از آشنا ترین تیغ اره های بازار نوع آهن بر است که در گروه تیغ اره فلز بر قرار می گیرد. تیغ اره آهن بر هم به صورت قلمی و نواری و هم دیسکی تولید شده و دندانه های الماسه آن مخصوص برش انواع پروفیل، صفحات آهنی درب و پنجره و ورق های آهنی متنوع است. اره گردبر های بزرگ آهنگری از نوع دیسکی آن استفاده می کنند؛ نوع نواری برای اره فلکه نواری خواهد بود و برای دستگاه های عمود بر، افقی بر و کمان اره دستی نیز نوع خطی و قلمی آن ساخته می شود. تیغه اره آهن بر معمولاً دندانه های درشت تری نسبت به تیغ اره های برش فلزات سخت تر دارد و در یک تیغ کمان اره مناسب آهن، تعداد آن ها چیزی در حدود 14 تا 16 دندانه در اینچ خواهد بود.
ام دی اف ها در صنایع ایران در دو نوع بدون روکش معمولی، تخت چند لایه و یا روکش دار (لمینت) ساخته می شوند. در صورت استفاده از تیغ اره چوب بر معمولی به جای تیغ اره مخصوص ام دی اف، مشکلات عدیده ای مثل سوختن سطح چوب، سطح دندانه و همین طور لب پر شدن سطح کار بسیار محتمل است. تیغ اره MDF بر (تیغ اره ام دی اف بر) با شناسه (TCG) بر روی صفحه مشخص شده و تفاوت های ظاهری کمی با تیغ اره چوب معمولی دارد.
یکی از این تفاوت ها تعداد دندانه های بیشتر نسبت به یک تیغ اره چوب بر معمولی و هم سایز است. فرق مهم دیگر چیدمان دندانه و الماسه‌هاست؛ در تیغ اره برش ام دی اف، دیگر تمام دندانه ها در یک راستا نیستند، بلکه تیغه ها یکی در میان صاف و زاویه دار ساخته می شوند. این موضوع کمک می کند تا سطح ام دی اف و تخته چند لایه لب پر نشود.
برای سایر فلزات مثل آلومینیوم، فولاد، مس، چدن و … نیز تیغ اره مربوط به خود وجود دارد که با نام تیغ اره فلز بر معروف است و از جنس فلز نرم به سخت دسته بندی شده و تغییر می کند. هر چه جنس فلز نرم تر باشد، دندانه ها درشت تر، تعدادشان کمتر و در سایز های مشابه میزان نفوذ تیغه به عمق آن قطعه و جنس بیشتر خواهد بود. به طور مثال یک تیغه مس بر یا آلومینیوم بر در هر شکل و نوعی، دارای تعداد دندانه های کمتری نسبت به یک تیغه هم سایز با فولاد بر و چدن بر است اما قدرت عمق برش بیشتری دارد. اگر متوسط تعداد دندانه یک تیغ کمان اره آهن بر 14 تا 16 عدد در اینچ است، این عدد برای فولاد به 18 تا 22 عدد و برای چدن به 28 تا 32 عدد در اینچ می رسد.
تیغ اره الماسه
لمینت به نوعی از ام دی اف گفته می شود که روکش های مخصوصی دارد. تیغ اره‌های ام دی اف بر سری TCG که چیدمان و ساخت آن ها از نوع دندانه FTG و TRZ بوده مخصوص لمینت ها با روکش های متنوع است و براحتی کار برش را انجام خواهد داد. تیغ اره گردبر چوب، ام دی اف و لمینت در سایز های مختلف کوچک و بزرگ و با قطر 100 تا 400 میلی متر ساخته می شوند و تعداد دندانه های آن ها با توجه به کاربری و سرعت و ظرفیت عمق برش کم و زیاد خواهد بود.
تیغ گرانیت بر که به صورت صفحه ای ساخته می شود و گاهی در دسته صفحه سنگ فرز نیز قرار می گیرد شباهت نسبی به یک تیغ اره چوب بر گرد بر دارد. تیغ اره گرانیت بر از الماسه و سگمنت صاف تشکیل شده و نوک الماسه آن بر خلاف صفحه دیسکی چوب برها که دندانه ای و تیز هستند، بصورت همراستا با صفحه ساخته شده است. ضخامت این صفحه ها به همراه سگمنت بسیار نازک و بین 1.8 تا 2.6 میلی متر بوده تا براحتی در انواع گرانیت کارکرد داشته باشد. سگمنت این تیغ ها گاهی یکپارچه و گاهی بصورت جدا جدا ساخته می شود که نوع دوم کاربری بهتری داشته و فضای خالی بین سگمنت و الماسه ها به بافت برداری و برش بهتر، سریع تر و یکدست تر کمک می کند.
تیغ اره شیارزن، تیغ اره هایی مخصوص شیار و نوع دیگری از مدل صفحه دیسکی است که برای گرانیت، مرمر، آسفالت، سرامیک و … کاربرد دارد. این گروه تیغ اره به دو حالت دندانه دار و صاف مثل گرانیت بر ساخته می شود که هر کدام مخصوص کاربری خاص خود است. صفحه دیسک شیار زن صاف استفاده بیشتری داشته و دارای ابعاد کوچک تری نسبت به سایز تیغ اره هاست. این تیغ همانطور که از نامش پیداست برای کاتینگ و قطع کامل سطوح نیست، بلکه جهت ایجاد شیار های تزیینی و یا راهنمای برش اصلی با اندازه و عمق مشخص بکار می رود. از آنجا که در بسیاری از مواقع شیارزنی به شکل هندسی و موازی استفاده می شود، معمولاً مصرف تیغه اره شیارزن نیز به صورت جفتی یا سه تایی بوده و بر روی دستگاه های شیار زن دو یا چند تیغه با فاصله ای معین نصب می شود.
تیغ اره آسفالت بر و تیغ اره بتن بر
در پروژه های ساختمانی و شهری نیز برخی تیغ اره ها به کار می‌روند که هر کدام نوع و توان برش جنس مخصوص خود را دارند. این گروه به صورت تیغ اره لبه یک دست و یا تیغه سگمنت دار معمولاً در سایز های بزرگ و بصورت دیسکی ساخته شده و به تیغ اره آسفالت بر و تیغ اره بتن بر معروف هستند. الماسه سر سگمنت این صفحه ها به گونه ای است که به خوبی در سطوح بتنی، آردواز، آجر، کاشی، بتن و سطحی که مخصوص همان صفحه دیسک است نفوذ می‌کنند.
تیغ اره آسفالت و بتن معمولاً نوبت کاری طولانی ندارند و به دلیل سختی در برش و ایجاد حرارت بالا حین کار، نمی توان از آن ها در دفعات برشی ممتد و طولانی مدت استفاده کرد. ضمن اینکه نوع تیغ اره خشک بر و تیغ اره خیس بر نیز در استفاده و انتخاب این گروه مهم است؛ به عنوان مثال یک مدل از تیغه بتن بر به تیغ اره لبه توربو معروف بوده و مخصوص کار برای برش آجر و سطوح مشابه است. تیغ اره توربو ظاهری مشابه با لبه یکدست دارد اما الماسه یکپارچه و سگمنت آن بصورت اره ای و شیار دار ساخته می شود.
انواع تیغ اره از لحاظ کاربرد
در بازار غیر از تیغه های مخصوص برش هر جنس، نوعی تیغ اره چند کاره یا مولتی نیز موجود است که همزمان توان برش چند جنس مختلف را دارد. این نوع تیغه‌ها در شرایط مختلفی کاربردی هستند اما برای برش تخصصی و بسیار دقیق یک جنس خاص ایده‌آل نیستند. حال که تیغ اره ها را از لحاظ جنس و برش بررسی کردیم، بهتر است ببینیم مشخصات هر تیغه مخصوص یک دستگاه برش خاص چگونه بوده و آیا می توان تیغه‌هایی که به لحاظ ساختاری و جنس شبیه هستند را در یک دستگاه استفاده کرد؟ در وااقع باید گفت خیر چون برای هر نوع کاربرد صفحه مخصوص طراحی شده است تیغه اره الماسه از نظر کاربرد به شرح زیر می باشد:
تیغ اره گرد بر
به جرات می توان گفت معروف‌ترین تیغ اره ای که در بازار وجود دارد تیغ اره صفحه ای هستند که با نام تیغ اره دیسکی یا تیغ اره گرد بر شناخته شده اند. این گروه شباهت بسیاری زیادی به تیغ اره الماسه داشته و در واقع کاربرد آن ها با تیغ اره الماسه در بیشتر موارد همخوانی دارد؛ چرا که دندانه های اغلب تیغ اره گردبر ها نیز الماسه است. اما تیغه گردبر های کوچک از سایز و قطر 235 میلی متر تجاوز نمی کند و بنابر این تیغ اره های بزرگتر از این سایز در دسته الماسه ها دسته بندی می شوند.
تیغ اره دیسکی یا تیغ اره گردبر در اکثر مواقع تنها مخصوص برش چوب، ام دی اف و ترکیبات چوبی است و از سایز 125 تا 235 میلی متر بصورت استاندارد ساخته می شود اما نوع فلز بر آن نیز وجود دارد. تعداد و فرم دندانه آن ها با توجه به جنس برش با یکدیگر تفاوت دارند و قطر سوراخ مرکزی و یا شفت آن ها نیز بصورت استاندارد مناسب اره دیسکی (اره گردبر) ساخته می شود.
تیغ اره الماسه
تیغ اره افقی بر
تیغ اره همه کاره یا افقی بر بصورت قلمی و طولی ساخته شده و از پر مصرف ترین لوازم جانبی بازار است. مثل تیغ اره الماسه، تیغ افقی بر نیز برای برش چوب، آهن و فلز، استخوان و … ساخته می شود. مکانیزم کارکرد و جنس ساخت این مدل ها بسیار با کیفیت بوده و باید از دوام بالایی برخوردار باشند تا بتوانند براحتی در سطوح چوبی میخ دار، فلزی، بافت های استخوانی و … نفوذ کنند. تیغ اره افقی بر در طول های 100 تا 300 میلی‌متر ساخته شده و ضخامت بسیار نازک در حدود 1 میلی متر دارد و برای هر اره همه کاره و افقی بر طبق درایو استاندارد ابزار گیر این دستگاه ها تولید می شوند.
تیغ اره عمود بر
نوع دیگری از تیغ اره قلمی که ظاهری شبیه به تیغ اره افقی بر اما با سایز و ساختاری متفاوت دارد. تیغ اره چکشی یا اره عمود بر با تنوع بالا و استاندارد برای تمام دستگاه های اره چکشی مناسب بوده و با توجه به نوع کاربری می توان تیغ اره عمود بر هر برندی را روی دستگاه های مختلف نصب کرد. 3 نکته و پارامتر مهم در هنگام خرید تیغ اره چکشی، ظرفیت عمق و ضخامت برش، طول تیغه و جنس و کاربری برش تیغه است. این گروه برای برش چوب، MDF، پارچه، فلز و آهن مناسب بوده که نوع فلز بر و آهن بر ظرفیت نفوذ در عمق کمتری دارند. معمولاً طول این تیغه ها از 40 تا 60 میلی متر ساخته می شود.
کمان اره ها از معدود ابزار هایی هستند که تیغ برش آن ها با نیروی دست کار می کند. در بازار نوع برش چوب و فلز وجود دارد و امروزه این دستگاه ها با شکل های بسیار متفاوت قابل کار با یک دست و دو دست ساخته می شود. مهمترین عدد در یک تیغ کمان اره طول آن بوده که از حدود 10 تا حتی 90 سانتی متر نیز تولید شده و بسته به نوع کاربری و توان برش یک جنس خاص، شکل و بافت و تعداد دندانه های آن تغییر می کند. در مدل های فلز بر هر چه تعداد دندانه در اینچ یا سانتیمتر بالاتر برود، تیغه به سمت برش فلز های سخت مثل فولاد و چدن میل می کند و این عدد برای ورق و فلز نازک تر و نرم تر کمتر است. در نوع چوب بر نیز دندانه های درشت‌تر مناسب چوب های تر هستند.
تیغ اره الماسه
هم خانواده بزرگتر تیغ اره گردبر، تیغ اره الماسه نام می گیرد که موضوع بحث ما است. صفحات دیسکی که در سایز کوچک و تا بسیار بزرگ با آج و دندانه متفاوت ساخته می شوند و طیف گسترده ای از کاربری را در خود جای می دهند. از تیغ اره فارسی بر، تیغ اره دورکن و تیغ اره میزی گرفته تا تیغه های عظیم و حجیم مخصوص برش فلز در دستگاه های قدرتمند اره آهنگری، برش الوار و تنه درخت در کارخانه ها و کارگاه های چوبی و نجاری، آلومینیوم بر و برش آهن و فلزات تمامی در بین تیغ اره الماسه پیدا می شوند. گاهی سایز این تیغه ها در نوع صنعتی و فوق سنگین آنقدر بزرگ است که امکان حمل آن توسط شخص و یا تک نفره وجود ندارد.
اما تمرکز اصلی کاربری عمومی و نیمه صنعتی این دسته از محصولات نیز روی انواع چوب، MDF و لمینت است. تیغ اره الماسه در سایز های عادی و عام با قطر 100 تا 600 میلی متر ساخته شده و مثل تمام تیغه ها با ساختار متفاوت دندانه ارائه می شوند. بهترین نوع این گروه تیغ اره الماسه تنگستن یا همان TCT بوده که سرعت برش و دوام بالایی دارند. ضمن اینکه در بین آنها تیغ اره Fine Cut جهت برش دقیق و همینطور تیغه های مولتی متریال و یا چند کاره نیز وجود دارد که امکان برش چند جنس مختلف مثل چوب و فلز را به صورت همزمان فراهم می‌آورد.